NHỮNG ĐIỂM MỚI TRONG DỰ THẢO LUẬT HTX SỬA ĐỔI
Thứ nhất, Dự thảo Luật HTX (sửa đổi) sẽ mở rộng phạm vi điều chỉnh, bổ sung đối tượng điều chỉnh phù hợp với nhu cầu thực tiễn và kinh nghiệm quốc tế, nhằm tạo sự liên kết, hợp tác chặt chẽ giữa các tổ chức kinh tế hợp tác với nhau và để xây dựng một hệ sinh thái các tổ chức kinh tế hợp tác đa dạng, phát triển ở nhiều trình độ khác nhau, từ tổ hợp tác tổ chức đơn giản đến HTX, liên hiệp HTX, liên đoàn HTX… có tổ chức, hoạt động phức tạp và quy mô ngày càng lớn hơn. Dự thảo Luật sửa đổi có các quy định mang tính nguyên tắc để định vị địa vị pháp lý của các tổ chức kinh tế hợp tác này, làm căn cứ cho Chính phủ quy định chi tiết trên cơ sở đánh giá thực tiễn, mô hình thí điểm và học tập kinh nghiệm quốc tế. Trên cơ sở đó, Chính phủ, Cơ quan chủ trì soạn thảo có đề xuất đổi tên thành Luật Các tổ chức kinh tế hợp tác, thể hiện tư duy “đổi mới” toàn diện, dứt bỏ lối suy nghĩ cũ kỹ, bảo thủ về mô hình HTX, tạo sự thống nhất, gắn kết cùng phát triển giữa các tổ chức kinh tế hợp tác với nhau, tạo ra hiệu ứng mạnh mẽ trong công tác tuyên truyền, phổ biến Luật.
Thứ hai, Dự thảo Luật quy định mở rộng đối tượng tham gia các tổ chức kinh tế hợp tác, bao gồm thể nhân và pháp nhân, thành viên chính thức và thành viên liên kết để huy động tối đa nguồn vốn, trí tuệ, sức lao động của các thành viên tham gia, đồng thời mở rộng thị trường vốn riêng có của các tổ chức kinh tế hợp tác. Nội dung này cũng đã thể chế hóa được quan điểm chỉ đạo mà Trung ương vừa ban hành tại Nghị quyết số 20-NQ/TW.
Thứ ba, cắt giảm các thủ tục đăng ký; bỏ phương án sản xuất, kinh doanh; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, như: Đăng ký trực tuyến, sử dụng mã số định danh cá nhân, chữ ký số. Giảm số lượng thành viên tối thiểu khi thành lập HTX xuống 5 thành viên, liên hiệp HTX xuống 3 thành viên. Bổ sung thành viên liên kết là cá nhân từ 15 tuổi trở lên, đại diện hộ gia đình, tổ hợp tác, doanh nghiệp, nhà đầu tư có thể tham gia góp vốn, hỗ trợ kỹ thuật sản xuất, chế biến, cung cấp và tiêu thụ dịch vụ, sản phẩm.
Thứ tư, Dự thảo Luật HTX sửa đổi bỏ quy định giới hạn tỷ lệ cung ứng sản phẩm, dịch vụ cho khách hàng không phải là thành viên và trao quyền tự quyết, tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các HTX để chủ động mở rộng thị trường. Nhà nước không can thiệp trực tiếp vào các hoạt động sản xuất, kinh doanh của tổ chức kinh tế hợp tác mà chỉ khuyến khích HTX phục vụ thành viên thông qua các công cụ chính sách có tính định hướng như chính sách ưu đãi thuế đối với phần thu nhập từ giao dịch nội bộ của HTX với thành viên. Bên cạnh đó, Dự thảo cũng bổ sung các quy định để khuyến khích HTX trích lập và gia tăng quỹ chung không chia hằng năm để đầu tư phát triển, hình thành tài sản chung và dự phòng tài chính giúp cho các tổ chức kinh tế hợp tác phát triển bền vững và ngày càng lớn mạnh. Việc phân định rõ ràng thu nhập từ giao dịch bên trong (giao dịch với thành viên) và giao dịch bên ngoài (giao dịch với khách hàng không phải là thành viên) của HTX giúp các chính sách hỗ trợ của Nhà nước có trọng tâm, trọng điểm, có mục tiêu, tập trung khuyến khích các thành viên tương hỗ, giúp đỡ lẫn nhau, phát huy các giá trị bản chất tốt đẹp của mô hình kinh tế hợp tác. Ngược lại, các giao dịch bên ngoài được Nhà nước đối xử như đối với doanh nghiệp.
Thứ năm, Dự thảo Luật HTX (sửa đổi) quy định 2 mô hình quản trị đầy đủ và rút gọn để HTX, liên hiệp HTX lựa chọn phù hợp với quy mô hoạt động khác nhau của HTX, liên hiệp HTX. Quy định bổ sung mô hình quản trị rút gọn cho các HTX có quy mô siêu nhỏ, không cần thành lập Hội đồng quản trị, có thể lựa chọn Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc nhằm tạo sự linh hoạt và chủ động, tự chủ, giảm chi phí quản lý cho các HTX. Ngoài ra, dự thảo Luật cho phép tổ chức kinh tế hợp tác có thể có nhiều người đại diện theo pháp luật, tổ chức đại hội thành viên theo hình thức trực tuyến, bỏ phiếu điện tử giúp tiết kiệm được chi phí phù hợp cho các tổ chức kinh tế hợp tác có quy mô thành viên lớn, hoạt động trên địa bàn rộng.
Thứ sáu, bổ sung các quy định về kiểm toán HTX nhằm tăng cường tính minh bạch, hạn chế rủi ro trong quản lý điều hành, vừa là cơ sở tin cậy cho cơ quan quản lý nhà nước, cho tổ chức tín dụng xem xét hỗ trợ, vay vốn, vừa xây dựng được lòng tin của các thành viên đối với tổ chức của mình.
Thứ bảy, xây dựng riêng một chương về các chính sách phát triển các tổ chức kinh tế hợp tác, trong đó quy định nguyên tắc được áp dụng không thấp hơn các chính sách hỗ trợ của Nhà nước đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa, quy định tiêu chí hỗ trợ hướng vào bản chất HTX, có báo cáo kiểm toán để tránh việc trục lợi chính sách, quy định chi tiết 9 nhóm chính sách hỗ trợ. Ngoài ra, bổ sung quy định xây dựng Chương trình tổng thể phát triển các tổ chức kinh tế hợp tác để tăng cường hiệu quả công tác hỗ trợ của Nhà nước đối với khu vực này.
Với những sửa đổi mang tính đột phá nêu trên, Dự thảo Luật HTX (sửa đổi) dự kiến sẽ được Quốc hội thông qua vào Kỳ họp thứ 5, Quốc hội Khóa XV vào tháng 5/2023, được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý thông thoáng, loại bỏ các quy định gây trở ngại gia nhập thị trường, phát triển thành viên, bảo đảm và phát huy đặc trưng, nguyên tắc cơ bản của HTX. Tạo điều kiện thuận lợi để các tổ chức kinh tế hợp tác phát triển năng động, hiệu quả, bền vững, thực sự là thành phần quan trọng trong nền kinh tế với nhiều mô hình liên kết, hợp tác trên cơ sở tôn trọng bản chất HTX, thu hút nhiều thành phần, đối tượng tham gia vào khu vực kinh tế tập thể, giúp nâng cao thu nhập, chất lượng cuộc sống của các thành viên và góp phần thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, đạt những mục tiêu mà Nghị quyết của Đảng đã đề ra./
.Chu Thi Vinh – Phó Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác – Bộ Kế hoạch và Đầu tư
